I. Uğursuzluqların tərifi
Müasir istehsal sənayesində əsas avadanlıq kimi ədədi idarəetmə dəzgahlarının sabit işləməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Aşağıda ədədi idarəetmə dəzgahlarının müxtəlif nasazlıqlarının ətraflı tərifləri verilmişdir:
- Uğursuzluq
Rəqəmsal idarəetmə dəzgahı müəyyən edilmiş funksiyasını itirdikdə və ya onun performans indeksi müəyyən edilmiş həddi aşdıqda, nasazlıq baş verdi. Bu o deməkdir ki, dəzgah planlaşdırılmış emal tapşırıqlarını normal olaraq yerinə yetirə bilmir və ya emal zamanı dəqiqliyin azalması və anormal sürət kimi məhsulların keyfiyyətinə və istehsal səmərəliliyinə təsir edən hallar mövcuddur. Məsələn, dəqiq hissələri emal edərkən, ədədi idarəetmə dəzgahının yerləşdirmə dəqiqliyi qəfil azalırsa, nəticədə hissənin ölçüsü dözümlülük diapazonunu aşarsa, dəzgahda nasazlıq olduğunu müəyyən etmək olar. - Əlaqəli Uğursuzluq
Rəqəmsal idarəetmə dəzgahı müəyyən şərtlərdə istifadə edildikdə dəzgahın özünün keyfiyyət qüsuru nəticəsində yaranan nasazlıq əlaqəli nasazlıq adlanır. Bu, adətən dəzgahın dizaynında, istehsalında və ya yığılma prosesində yaranan problemlərə görə baş verir və nəticədə normal istifadə zamanı nasazlıqlar baş verir. Məsələn, dəzgahın ötürücü hissələrinin dizaynı əsassızdırsa və uzunmüddətli istismardan sonra həddindən artıq aşınma baş verərsə, beləliklə dəzgahın dəqiqliyinə və dayanıqlığına təsir edərsə, bu, əlaqəli nasazlığa aiddir. - Əlaqəsiz Uğursuzluq
Yanlış istifadə, düzgün qulluq edilməməsi və ya əlaqəli nasazlıqlardan başqa digər xarici amillər nəticəsində yaranan nasazlıq əlaqəsiz nasazlıq adlanır. Sui-istifadə, dəzgahın həddindən artıq yüklənməsi və səhv emal parametrlərinin təyin edilməsi kimi əməliyyat prosedurlarına uyğun işləməyən operatorları əhatə edə bilər. Düzgün olmayan texniki qulluq, təmir prosesində uyğun olmayan aksessuarların və ya üsulların istifadəsi ola bilər ki, bu da dəzgahın yeni nasazlıqları ilə nəticələnir. Xarici amillərə gücün dəyişməsi, həddindən artıq yüksək və ya aşağı ətraf mühitin temperaturu, vibrasiya və s. aid edilə bilər. Məsələn, ildırım vurması nəticəsində dəzgahın idarəetmə sistemi zədələnirsə, ildırım çaxması nəticəsində fırtınalı hava şəraiti yaranarsa, bu, əlaqəli olmayan nasazlığa aiddir. - Fasiləli Uğursuzluq
Təmirsiz məhdud vaxt ərzində öz funksiyasını və ya məhsuldarlıq göstəricisini bərpa edə bilən ədədi idarəetmə dəzgahının nasazlığına aralıq xəta deyilir. Bu cür uğursuzluq qeyri-müəyyəndir və bir müddət ərzində tez-tez baş verə bilər və ya uzun müddət ərzində baş verə bilməz. Fasiləli nasazlıqların baş verməsi adətən elektron komponentlərin qeyri-sabit performansı və zəif təmas kimi amillərlə bağlıdır. Məsələn, dəzgah işləmə zamanı birdən donarsa, lakin yenidən işə salındıqdan sonra normal işləyə bilərsə, bu vəziyyət fasilələrlə uğursuz ola bilər. - Ölümcül uğursuzluq
Şəxsi təhlükəsizliyə ciddi təhlükə yaradan və ya əhəmiyyətli iqtisadi itkilərə səbəb olan uğursuzluğa ölümcül uğursuzluq deyilir. Bu cür uğursuzluq baş verdikdə, nəticələr çox vaxt çox ciddi olur. Məsələn, dəzgah iş zamanı qəflətən partlayırsa və ya alov alırsa və ya dəzgahın sıradan çıxması emal edilmiş bütün məhsulların hurdaya salınmasına və böyük iqtisadi itkilərə səbəb olursa, bunların hamısı ölümcül nasazlıqlara aiddir.
II. Rəqəmsal idarəetmə dəzgahlarının nasazlıqlarının hesablanması prinsipləri
Etibarlılığın təhlili və təkmilləşdirilməsi üçün ədədi idarəetmə dəzgahlarının nasazlıq hallarını dəqiq hesablamaq üçün aşağıdakı hesablama prinsiplərinə əməl edilməlidir:
Etibarlılığın təhlili və təkmilləşdirilməsi üçün ədədi idarəetmə dəzgahlarının nasazlıq hallarını dəqiq hesablamaq üçün aşağıdakı hesablama prinsiplərinə əməl edilməlidir:
- Əlaqədar və əlaqəli olmayan uğursuzluqların təsnifatı və hesablanması
Rəqəmsal idarəetmə dəzgahının hər bir nasazlığı əlaqəli nasazlıq və ya əlaqəli olmayan nasazlıq kimi təsnif edilməlidir. Əgər bu, əlaqəli uğursuzluqdursa, hər bir uğursuzluq bir uğursuzluq kimi sayılır; əlaqəli olmayan uğursuzluqlar nəzərə alınmamalıdır. Bunun səbəbi ondan ibarətdir ki, əlaqəli nasazlıqlar dəzgahın özünün keyfiyyət problemlərini əks etdirir, əlaqəli olmayan nasazlıqlar isə xarici amillərdən qaynaqlanır və dəzgahın etibarlılıq səviyyəsini əks etdirə bilməz. Məsələn, dəzgah operatorun səhv işləməsi səbəbindən toqquşursa, bu, əlaqəli olmayan bir nasazlıqdır və uğursuzluqların ümumi sayına daxil edilməməlidir; dəzgah idarəetmə sisteminin texniki nasazlığı səbəbindən normal işləyə bilmirsə, bu, əlaqəli nasazlıqdır və bir nasazlıq kimi hesab edilməlidir. - İtirilmiş bir çox funksiya ilə uğursuzluqların hesablanması
Dəzgahın bir neçə funksiyası itirildikdə və ya məhsuldarlıq göstəricisi müəyyən edilmiş həddi aşarsa və onların eyni səbəbdən baş verməsi sübuta yetirilmirsə, onda hər bir element dəzgahın nasazlığı kimi qiymətləndirilir. Eyni səbəbdən yaranarsa, dəzgahın yalnız bir nasazlıq yaratdığına qərar verilir. Məsələn, dəzgahın mili dönə bilmirsə və qidalanma sistemi də sıradan çıxır. Yoxlamadan sonra məlum olur ki, buna elektrik enerjisinin kəsilməsi səbəb olub. Onda bu iki uğursuzluq bir uğursuzluq kimi qiymətləndirilməlidir; yoxlamadan sonra müəyyən edilərsə, milin nasazlığı mil mühərrikinin zədələnməsi, qidalanma sisteminin nasazlığı isə ötürücü hissələrin aşınması nəticəsində yaranır. Sonra bu iki uğursuzluq müvafiq olaraq dəzgahın iki uğursuzluğu kimi qiymətləndirilməlidir. - Çoxlu səbəblərlə uğursuzluqların hesablanması
Dəzgahın bir funksiyası itirildikdə və ya məhsuldarlıq göstəricisi müəyyən edilmiş həddi aşarsa və bunlar iki və ya daha çox müstəqil nasazlıq səbəbindən yaranırsa, müstəqil nasazlıq səbəblərinin sayı dəzgahın nasazlıqlarının sayı kimi qiymətləndirilir. Məsələn, dəzgahın emal dəqiqliyi azalırsa. Yoxlamadan sonra bunun iki müstəqil səbəbdən yarandığı məlum oldu: alətin aşınması və dəzgahın bələdçi relsinin deformasiyası. Sonra bu, dəzgahın iki uğursuzluğu kimi qiymətləndirilməlidir. - Fasiləvi uğursuzluqların hesablanması
Dəzgahın eyni hissəsində eyni fasiləli nasazlıq rejimi bir neçə dəfə baş verərsə, bu, dəzgahın yalnız bir nasazlığı kimi qiymətləndirilir. Bunun səbəbi, aralıq uğursuzluqların baş verməsi qeyri-müəyyəndir və eyni əsas problemdən qaynaqlana bilər. Məsələn, dəzgahın displey ekranı tez-tez yanıb-sönürsə, lakin yoxlamadan sonra açıq-aşkar avadanlıq çatışmazlığı aşkar edilmir. Bu halda, eyni titrəmə hadisəsi bir müddət ərzində dəfələrlə baş verərsə, bu, yalnız bir uğursuzluq kimi qiymətləndirilməlidir. - Aksesuarların və köhnəlmiş hissələrin nasazlığının hesablanması
Müəyyən edilmiş xidmət müddətinə çatan aksesuarların və köhnəlmiş hissələrin dəyişdirilməsi və həddindən artıq istifadə nəticəsində zədələnmələr uğursuzluq sayılmır. Bunun səbəbi, aksesuarların və köhnəlmiş hissələrin istifadə zamanı zamanla tədricən köhnəlməsidir. Onların dəyişdirilməsi normal texniki xidmətdir və uğursuzluqların ümumi sayına daxil edilməməlidir. Məsələn, dəzgahın aləti aşınma səbəbindən bir müddət istifadə edildikdən sonra dəyişdirilməlidirsə, bu, nasazlığa aid deyil; lakin alət normal xidmət müddətində qəfil pozulursa, bu, nasazlığa aiddir. - Ölümcül uğursuzluqların idarə edilməsi
Dəzgahda ölümcül nasazlıq baş verdikdə və bu, əlaqəli nasazlıq olduqda, o, etibarlılıq baxımından dərhal qeyri-müəyyən kimi qiymətləndirilməlidir. Ölümcül nasazlığın baş verməsi dəzgahda ciddi təhlükəsizlik təhlükələrinin və ya keyfiyyət problemlərinin olduğunu göstərir. Dərhal dayandırılmalı və hərtərəfli yoxlama və texniki xidmət aparılmalıdır. Etibarlılığın qiymətləndirilməsində ölümcül nasazlıqlar adətən ciddi keyfiyyətsiz elementlər kimi qəbul edilir və dəzgahın etibarlılığının qiymətləndirilməsinə əhəmiyyətli təsir göstərir.
Nəticə olaraq, ədədi idarəetmə dəzgahlarının nasazlıqlarının müəyyən edilməsi və hesablanması prinsiplərini dəqiq başa düşmək və onlara əməl etmək dəzgahların etibarlılığını artırmaq, istehsalın təhlükəsizliyini təmin etmək və istehsalın səmərəliliyini artırmaq üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Dəqiq statistika və nasazlıqların təhlili vasitəsilə dəzgahlarda mövcud olan problemləri vaxtında aşkar etmək və dəzgahların işini və keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün effektiv təkmilləşdirmə tədbirləri görmək olar.